*چراغ روشنایی قنات (روغن سوز)
جنس: سفال پخته‌ی لعابدار | قدمت: قاجار
تاریخچه‌ی استفاده از این چراغ‌ها به زمان هخامنشیان و حتی پیش‌تر از آن بازمی‌گردد و تا دوره‌ی پهلوی اول نیز رواج داشته است. به علت وزن کم، سوخت ارزان و نیز مانایی شعله‌ی آنها در محیط مرطوب قنات توسط مقنیان استفاده می‌شده.
روغن کرچک در آن ریخته می‌شده و در داخل آن فتیله‌ای از جنس پنبه قرار می‌گرفته. فرم خاص و باریک‌شدگی قسمت جلوی چراغ پیه‌سوز برای ثابت نگه داشتن فتیله جلوگیری از افتادن آن به بیرون یا داخل روغن در نظر گرفته شده است.
عیب بزرگ این چراغ‌ها دود زیاد ناشی ازسوختن روغن بوده است. با ظهور چراغ‌های فتیله‌ای نفتی (چراغ موشی) و جا افتادن استفاده از نفت بعنوان سوخت، کم کم استفاده از این چراغ‌ها منسوخ شد.
Oil lamp
Material: Glazed pottery | Datees back to: Qajarid period
The history of using these lights dates back to the Achaemenid period and even earlier and was common until the first Pahlavi period. Due to their low weight, cheap fuel and their flame retention in the humid environment of the aqueduct, they were used by aqueduct diggers (Muqanis).
Castor oil was poured into it and a cotton wick was placed inside it. The special shape and narrowing of the front of the lamp is intended to keep the wick steady and prevent it from falling out or into the oil.
The big disadvantage of these lights is the high amount of smoke caused by burning oil. With the advent of oil wick lights (called Cheragh Mooshi (Mouse-shaped lamp)) and the use of oil as fuel, the use of these lights gradually became obsolete.
اناره ضوءالبئر(زیتیه)
النوع: فخار مخبوز مصیقل | العصر (زمان) قاجار
عصر استعمال هذه الاناره قد ترجع الی عصر (هخامنشیان) و اقدم من ذلک و کانت هذه الاناره تستعمل حتی عصر (بهلوی الاول) لانها کانت خفیفه الوزن و وقود رخیصه و کذلک الاهیب من تلک الاناره کانوا یستفیدون منهاحفارین الجید فی اماکن مرطوبه وکانویستفیدون من الزیت الخروع فی تلک الاناره و نوع الفتیل المستعمل من نوع القطن و کانت الانارات لها شکل خاص فی المقدمه ضیفه لاثبات (تثبیت) و لتحفظ الفتیل عن الاسقاط الی الخارج معبیه و لها عیباً کبیرا و هو دخان کثیف الذی یصدر من حرق الزیت الموجود فیها مع ظهور اناراه مع فتیل (النفط) (اناره جرذیه) و مع دمج هذه النوع و استعمالها اترک تلک الاناره.
*کلنگ کوچک بغل‌تراش
جنس: فلز | قدمت: پهلوی اول
پراستفاده‌ترین نوع کلنگ در فرآیند حفر قنات بوده و به علت شکل خاصی که دارد در بین مقنیان به کلنگ "نوک گنجشکی" (در گویش یزدی "نِشک چوغوری") معروف بوده است.
از این نوع خاص کلنگ برای حفر راهروی قنات و میله‌ی چاه استفاده می‌شده. اندازه‌ی کوچک این ابزار استفاده از آن را در شرایطی که فضای زیادی برای حرکت نبوده ممکن و وزن نسبتا اندک آن امکان کار با آن را با یک دست فراهم می‌کرده است.
Small pickaxe
Material: Metal | Datees back to: First Pahlavi period
It is the most widely used type of pickaxe in the process of digging aqueducts and due to its special shape, it is known among Muqanis as "sparrow beak" (in Yazdi dialect, "Neshk Chughuri").
This special type of pickaxe was used to dig aqueduct corridors and well rods. The small size of this tool makes it possible to use it in situations where there is not much space to move and its relatively light weight allows it to be used with one hand.
معول صغیر مخرط الابط
النوع: معدن (حدید) | العصر (زمان) یهلوی الاول
اکثر نوعاً من المعول الذی استعمله فی حفر البئر بایدی حفارین الجید لشکها الخاص المعروفه به معول (نصیحه العصفور) و فی الاهجه الیزدیه یقولون له (نشک جوغوری) یستعمل هذه النوع من المعول لحفر رواق البئر و عمود البئر لانها کانت صغیره و خفیف الوزن لاماکان ضیفه و استعمالها کانه بیداً واحده.
*چراغ کاربیدی
جنس: فلز | قدمت: پهلوی دو
ورود این چراغ مشکل تامین نور را تا حدود زیادی حل و کار مقنیان را کمی آسان‌تر کرد. چراغ‌های کاربیدی، که به طور دقیق‌تر به عنوان چراغ‌های گاز استیلن شناخته می‌شوند، چراغ‌های ساده‌ای هستند که استیلن (C2H2) را تولید می‌کنند و می‌سوزانند که این استیلن از واکنش کلسیم کاربید (CaC2) با آب بوجود می‌آید.
ورود این چراغ مشکل تامین نور را تا حدود زیادی حل و کار مقنیان را کمی آسان‌تر کرد. همچنین از این چراغ برای روشنایی ساختمان‌ها، چراغ فانوس دریایی و به عنوان چراغ جلوی ماشین‌‌های موتوری و دوچرخه‌ها نیز استفاده می‌شده.
سنگ کاربید را در محفظه‌ی پایین گذاشته و با باز کردن پیچ از محفظه‌ی بالایی آب روی آن می‌ریختند. دوام بالای نور این چراغ یکی از مزایای اصلی آن بود.
Carbide lamp
Material: Metal | Datees back to: Second Pahlavi period
Carbide lamps, more precisely known as acetylene gas lamps, are simple lamps that produce acetylene (C2H2) and burn it, which is formed by the reaction of calcium carbide (CaC2) with water.
The arrival of this light made the problem of light supply partly solved and the work for Muqanis much easier. It was also used to illuminate buildings, beacon lights, and as headlights for motor vehicles and bicycles.
The carbide stone was placed in the lower chamber and water was poured on it by unscrewing the screw from the upper chamber. The high durability of this light was one of its main advantages.
اناراه کربیدیه
النوع: معدن (حدید) | العصر (الزمان) بهلوی الثانی
مع دخول هذه النوع من الاناراه لقد اجتازه الکثیر من مشاکل الحفارین الجید فی الاضاء و السهل عملهم نستطیع ان نقول ان هذه الاناراه معروفه باسم اناره غاز استیلن و انها اناراه سهله انها تولد استیلن (2H2C) و تحرقه و هذه الستیلن یعطی من کلسیم کربید (2CaC) مع الماء.
مع انتاج هذه النوع من الاناراه اجتازت الکثیر من مشاکل الحافرین اجید و اسهل عملهم و کذلک کان استعمال هذه النوع فی اضاعة البیوت و مقدمه السیارات و المرکبات و دراجات هوائه و مناره البحر.
حجر الاکربید کانت توضع فی محفظه القاعه و مع فتح الصمام فی المحفظه العلیا (الفوق) کان یعطی الیها الماء و تنشعل الحجر و مزیه هذه النوع هو دوام الضوء الزائد فیها.
*کلنگ بزرگ (کلنگ آبگیر)
جنس: فلز | قدمت: پهلوی اول
برای لای‌روبی قنوات استفاده می‌شده و در دو نوع موجود بوده است. نوع صاف برای رسوبات عادی کف قنات و نوع شیاردار برای رسوبات محکم مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
Large pickaxe
Material: Metal | Datees back to: First Pahlavi Period
It was used for dredging canals and was available in two types. The flat type is used for normal sediments of the aqueduct floor and the grooved type is used for solid sediments.
معول کبیر (معول خزان)
النوع: معدن (حدید) | العصر (الزمان) بهلوی الاول
کانو یستفادون من هذه النوع للتجریف البئر (حوض) و له نوعان نوع الاول صا فی و کانو یستفادون منه لتجریف الرواسب عادیه لقاع البئر و نوع الثانی لرواسب سلبه و نوع المعول له شق.
*بیلچه‌ی مقنی‌گری
جنس: فلز | قدمت: اواخر قاجار
برای انتقال خاک داخل دلو هنگام حفر قنات استفاده می‌شده و به نوعی مکمل کلنگ‌های کوچک بغل‌تراش محسوب می‌شده.
Muqani’s spade
Material: Metal | Datees back to: Late Qajar Period
It was used to transfer soil into the aquifer when digging aqueducts and was considered as a kind of complement to small axes.
مخلب حفر البئر
النوع: معدن (حدید) | العصر اواخر حکومه القاجار
هذه النوع کان یستعمل لنقل تراب البئر الی داخل الدلو یمکن ان نقول هذه النوع یکمل عمل معول مخرطه الابط.
*ظرف روغن‌دان
جنس: مس | قدمت: قاجار
در انواع سفالی و فلزی )مس) موجود بوده و روغن چراغ پیه‌سوز در آن نگه داری می‌شده.
Oil container
Material: Metal | Datees back to: Qajar Period
It was present in pottery and metal (copper) types and the oil used for oil lamps was stored in it.
حاویه(، زیت، نفط)
النوع: نحاس | العصر: قاجار
لها انواع فخاریه و معدنیه و کان یوجد فی صنعها نحاس لحفظ زیت فی انارات التی تستعمل الزیوت.
*سندان
جنس: چدن | قدمت: اواخر قاجار
سِندان ابزاری فلزی است که آهنگران، مسگران و نعلبندان اشیاء را بر آن می‌کوبند یا آهن‌پاره‌ها را با پتک بر روی آن صاف می‌کنند.
سندان از چدن یا فولاد ساخته می‌شود و روی پایه‌ای چدنی یا قطعه‌ای چوب محکم قرار داده می‌شود. سطح سندان را سخت می‌کنند و دماغه سندان شکل‌های گوناگونی دارد و به کمک آن می‌توان فلزات را به شکل دلخواه آهنگری کرد. برخی سندان‌ها نیز دو دماغه هستند.
لَختی (ماند) سندان باعث می‌شود تا انرژی ابزار ضربه‌زننده به شیء ضربه‌خورنده منتقل شود. نام‌های دیگری که در قدیم برای سندان به‌کار می‌رفت، آهنین کرسی، غفچ و خایسک بود.
Anvil
Material: Cast iron | Date: Late Qajar
An anvil is a metal tool on which blacksmiths, blacksmiths, and shoemakers strike objects or flatten scraps with a hammer.
The anvil is made of cast iron or steel and is placed on a cast iron base or solid piece of wood. The surface of the anvil is hardened and the nose of the anvil has various shapes, with the help of which metals can be forged in any way. Some anvils also have two beaks.
The inertia of the anvil causes the energy of the percussion instrument to be transferred to the percussive object.
سندان
النوع: حدیدالزهر | العصر (الزمان) اواخر قاجار
سندان هی نوع من ادوات معدنیه التی کانا الحدادون و النحاسون و البیطاریون یضربون الاشیاء علیها و بواسطه مطرقه یجعلون الحدید الاعوج بسط و صافی جدا. سندان مصنوع من حدید الزهر و صلب و لها قاعده من حدید الزهر و قطعه من الخشب لتثبیتها، سطح (مستوی) سندان یکون من صلب جداً و راس (مقدمه) سندان لها اشکال مختلفه و بمساعدة هذه الشکال المختلفه یستطیعون ان یعطون الحدید اشکال مختلفة،بعض من السندان لهاراسان(مقدمتان) والثقل فی السندان یسبب فی انتقال شده الضربه الی المضروب. السندان کانه لهو اسامی کثیره فی الماضی و هما (کرسی حدید، غفج و خایسک)
*پتک
جنس: فلز و چوب | قدمت: اواخر قاجار
پُتک ابزاری است که سر معمولاً فلزی بزرگ و صافی دارد که به یک دسته متصل است. بخاطر سنگینی سر پتک می‌تواند نیروی بیشتری از چکشهای هم‌اندازه خود وارد نماید و مانند کوبه نیرو را در سطح بزرگتری توزیع می‌کند. این برخلاف چکشهای دیگر است که نیرو را در مساحت کوچکی متمرکز می‌کنند.
Mallet
Material: metal and wood| Date: Late Qajar
A mallet is a tool that usually has a large, smooth metal head attached to a handle. Due to the weight of the hammer head, it can apply more force than its equal-sized hammers and, like Kobe, distributes the force on a larger surface. This is in contrast to other hammers that focus the force on a small area.
مطرقه
النوع: حدید و خشب | العصر (زمان) اواخر قاجار
المطرقه من المعدات التی عاده یکون لها رأس (مقدمه) کبیره من الحدید البسط و صافی و تکون لها مقبض متصل بها و لسبب انها ثقیله فی الوزن قوتها اکثر من المطارق الاخره و انها تستطیع ان تنقل قوة کثیره مثل المدق و هذه شی عکس مطارق الصغیر التی قوتها متمرکز فی مکان واحد.
*شیرهای آب‌انباری
جنس: چدن ریختگی | قدمت: اواخر قاجار تا پهلوی اول
جنس شیرهای موجود در موزه از آلیاژ برنج است. قدمت آنها به اوخر قاجار و اوایل پهلوی می‌رسد. این شیرها در جداره‌ی آب‌انبارها نصب می‌شده و برای برداشتن آب از آنها مورد استفاده بوده است. همان‌طور که مشخص است شیرهای بزرگتر مربوط به آب‌انبارهایی بوده که گنجایش آب و طبیعتا ضخامت جداره‌ی بیشتری داشته‌اند.
Reservoir taps
Material: Cast iron | Datees back to: Late Qajarid - First Pahlavi Period
The taps in the museum are made of brass alloy. They date back to the late Qajar and early Pahlavi. These taps were installed in the wall of the reservoirs and were used to take water from them. Obviously, the larger valves belonged to the larger reservoirs that had more water capacity and, of course, thicker walls.
حنفیات (صنابیر) للری
النوع: حدید الزهرا | العصر (زمان) اواخر حکومت قاجار حتی بهلوی الاول
نوع ااصنابیر التی موجوده فی المتحف هی من سبائک النحاس و استعملت فی اواخر حکومه القاجار و اوایل حکومه بهلوی و کانو یستعملون هذه النوع من الصنابیر فی جدار مخزن الماء لاخذ الماء منها و کذلک کما محدد هوان الصنابیر الکبیرات تکون لمخازن ماء التی جدر انها متسعاً جداً و کثیفه.
*مشربه
جنس: مس روکش شده | قدمت: اواخر قاجار
ظرفی از جنس مس (روکش‌شده)که بیشتر توسط زرتشتیان یزد برای انتقال آب از آب‌انبارها به داخل خانه‌ها استفاده می‌شده. (مسلمانان بیشتر از ظرف‌های سفالی استفاده می‌کردند)
فرم خاص این ظروف امکان حمل آنها روی پشت را فراهم می‌کرده که با توجه به گنجایش بالا و وزن زیاد هنگام پرشدن، حمل آن را آسان و برای یک نفر ممکن می‌کند.
mash.ra.be (Water container)
Material: Covered copper | Datees back to: Late Qajarid period
Coated copper containers (mostly used by the Zoroastrians of Yazd to transport water from reservoirs into houses. Muslims mostly used pottery).
The special shape of these containers made it possible to carry them on the back, which facilitates carrying of these high capacity and heavy (when full) containers by one person
مشربه
النوع: نحاس مغطاء | العصر (زمان) اواخر حکومه قاجار
معین من نوع نحاس (المغلاء) و اکثر استعمالها کان لقوم الزرتشت فی یزد لنقل الماء من المخازن الی بیوتهم و لکن اکثر (المسلمین کانوا یستعملون من نوع الفخار)
هذه النوع من ادات لدیها شکلها الخاص تعطی امکانیه جیده للشخص الذی یریدان یحملها لسبب مساحه و حجمها الکبیر و وزنها الکثیر (مصنوعه بشکل خاص لتکون حملها سهله جدا لشخص واحد)
*حنادان
جنس: مس | قدمت: صفویه
برای حنا بستن به پای عروس که طی مراسمی بنام حنابندان انجام می‌گرفت در حمام‌ها استفاده می‌شده. گودی‌های موجود در آن محل قرار گرفتن پاهای عروس بوده که روی آن حنا می‌مالیده‌اند.
ha.na.daan (Henna container)
Material: Copper | Datees back to: Safavid period
It was used in baths to dye the bride's feet with henna during a ceremony called “Hanabandan”. The dimples are where the bride's feet were placed, on which henna was applied.
قدر للحنه
النوع: نحاس مغطاء | العصر (زمان) حکومه صفویه
کانوا یستعملونها لوضع الحنه علی رجل العروس فی احتفال (مراسم) و مکانها فی الحمام و لها حفریات انها تدل علی مکان قدم العروس و هناک کانو یضعونه الحنه علی اقدامها.
*کوزه (اهدایی: علیرضا باقرپور)
جنس: سفال | قدمت: 1500 سال
کف تخت آن به صورت عمودی در داخل خورجین چارپا گذاشته و از آن برای حمل آب استفاده می‌شده است.
نمونه‌ی موجود در منطقه‌ی هرات و مروست مورد استفاده بوده و طبق گفته‌ی اهداکننده، برای حمل آب در نقاط صعب‌العبور این نوع کوزه را روی بز سوار می‌کرده‌اند.
Jug
Material: Pottery | Datees back to: 1500 Years ago
The flat surface was placed vertically inside the carriers on the working animal and is used to carry water.
The current sample is donated from Herat and Marvast regions and according to the donor, this type of jar was mounted on a goat to carry water in difficult areas.
ابریق (اهداء: متبرع علیرضا باقرپور)
النوع: فخار | العصر (زمان) 1500 سنه
تحت و قعرها صا فی کانوا یظعونه علی شکل (صوره) عمودیه فی (جراب، حانه، حقیبه) رباعی الارجل لحمل الماء توجد منها عینه فی منطقه هرات و مروة و کما یقول هذه المتبرع کانت تحمل بواسطه عنزه للیصال الماء الی مناطق سعبه السیر و العسره
*آفتابه سلفچه (آفتابه لگن)
جنس: ورشو (نیکل-نقره) | قدمت: قاجار
استفاده از این وسایل در میان قشر مرفه رواج داشته و هنگام پذیرایی از مهمان برای شستن دست‌های وی در کنار سفره استفاده می‌شده. سلفچه زیر دستان وی گذاشته و ریختن آب توسط خدمتکاران میزبان انجام می‌شده.
Pitcher and Finger bowl
Materisl: Nickel-Silver | Dates back to: Qajar
The use of these utensils was common among the affluent and it was to wash the hands of the guest before having meals. “Salafcheh” (The yazdi term for the bowl in this set) was placed under his hands and water was poured by the host servants.
طشت (حوض) ابریق
النوع: نیکیل الفضی | العصر: قاجار
کان استعمال هذه النوع فی بیوت الاغنیاء رائجه بلاخص فی زمان الذی کان لدیهم تموین لزائرهم (تقدیم الطعام) کانوا یضعونه طشت (حوض) تحت ایدی الزائر و الخادم کان یصب الماء علی ایدیهم.
*وسایل حمام
جنس: مس | قدمت: قاجار
شامل دلوچه و تاس (برای استفده از آب) و نیز تشت (برای برداشتن آب) که همگی از جنس مس هستند.
Bathing instruments
Material: Copper | Dates back to: Qajar
Includes a copper bowl and a bucket to use water for washing and a pan to take water (all of which are made of copper).
ادوات الحمام
النوع: نحاس | العصر: قاجار
ینشمل علی دلو (سطل) قدح و لاستعمال الماء و تحت هاتان یوجد طشت (حوض) لاخذ الماء و النوعهم من النحاس.
*ظرف سنگی ایستاده
جنس: سنگ | قدمت: پیش از اسلام
قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد و برای دفن مواد غذایی به همراه مردگان از آن استفاده می‌شده.
Stone container
Material: Stone | Dates back to: Befor Islam
It dates back to pre-Islamic times and was used to bury food with the dead.
ادوات حجریه عمودیه
النوع: حجر | العصر (زمان) قبل الظهور الاسلام
کانوا یستعملونها لدفن الطعام و اغذیه مع الاموات فی العصر قبل الظهور الاسلام.
*چپر
جنس: چوب | قدمت: پهلوی اول
محافظ چوبی که مقنی در حین کار، برای محافظت خود در برابر سقوط خاک و سنگ در زیر آن قرار می‌گرفته. فرم نیم دایره‌ی آن امکان هدایت خاک از سمت دیگر را فراهم می‌کرده.
Chapar
Material: Wood | Dates back to: First Pahlavi period
A wooden shelter under which a Muqani was placed during work to be protected from falling dirt and stones. Its semicircular shape allowed the soil to be directed from the other side.
السقیفه
النوع: خشب | العصر (زمان) بهلوی الاول
کانت تستعمل لمحافظه حفار الجید (البئر) فی ساعات العمل لدفع سقوط الاحجار و تراب و شکلها الخاص (نصف الدایری) کان یهدی هاذه الاشیاء بشکل جید.
*شیر فشاری
جنس: چدن و برنج | قدمت: پهلوی اول
با فراگیر شدن آب لوله‌کشی در شهرها در زمان پهلوی اول این شیرها را در معابر برای استفاده‌ی عموم نصب کردند. شیر مکانیسم ساده‌ای دارد و با فشار دادن هر یک از دو پین برنجی که در بالا وجود دارد آب بیرون می‌آمده.
جنس این شیر از چدن است.
Press faucet
Material: Cast iron & Brass | Dates back to: First Pahlavi period
With the spread of tap water in cities during the first Pahlavi period, these valves were installed in the passages for public use. The valve has a simple mechanism and water comes out by pressing each of the two brass pins at the top.
It is made of cast iron.
صمام ضعط
النوع: حدیدا زهر و نحاس اصفر (فولاد) العصر (زمان) بهلوی الاول
مع استعمال شامل لانایب الماء فی المدن و معابرها العامه فی عصر بهلوی الاول ازداد استعمال هذه النوع من الصمامات و کان استعماله سهل جدا مع صغط علی واحده من الدبابیس النحاسی الصفراء فی الفوق کان یعمل و یخرج منه الماء،.
نوع هذه الصمام من حدید ازهر
*رسوبات کف قنات
بستر قنات عملکردی شبیه فیلتر دارد و مانند یک دستگاه تصفیه، املاح موجود در آب را تا حد زیادی از آن می‌گیرد. این املاح به صورتی که مشاهده می‌کنید در کف قنات به اشکال مختلف ته‌نشین می‌شده و در گویش یزدی به آنها "شحه‌ی قنات" می‌گفتند. برای لای‌روبی قنات از این نوع رسوبات از کلنگ‌های آبگیر عاج‌دار استفاده می‌شده.
Aqueduct floor sediments
The aqueduct floor has a filter-like function and, like a purifier, largely removes solutes from the water. As you can see, these salts were deposited on the floor of the aqueduct in various forms and in Yazdi dialect they were called "Sheha". For dredging the aqueduct of this type of sediments, pickaxes were used.
رواسب قاعه البئر
قاعه البئر یشبه مصفاه فی آله مصفاه الماء انه یجذب الاملاح و مواد الزایده فی الماء کما ترون هذه الاملاح تکون فی اشکال مختلفه فی قاعه البئر و فی اللهجه الیزدیه تسما (شحه البئر) و لتجریف البئر من هذه النوع من الرسوبات کانوا یستعملون معول ممتص توسکر (ناب)
*چارچوب رقم
جنس: چوب | قدمت: اواخر قاجار
ابزاری برای اندازه‌گیری حجم آب به نسبت زمین زراعی بوده است. بدین صورت که با دانستن عرض این چارچوب و دانستن سرعت تقریبی آب، بسته به ارتفاعی که آب عبوری پیدا می‌کرده توانایی آب‌دهی آن چشمه، قنات یا منبع آب را تعیین می‌کرده‌اند. همان‌طور که مشخص است اضلاع این ابزار مدرج نیست و برای خواندن آن از ابزار مکملی به نام گونیای رقم استفده می‌شده است.
Water gauging frame
Material: Wood Dates back to: Late Qajar period
It has been a tool for measuring the volume of water relative to land. Thus, by knowing the width of this frame and knowing the approximate speed of water, depending on the height at which the water was flowing, they were able to determine the ability to irrigate that spring, aqueduct or water source. As it is clear, the sides of this tool are not calibrated and to read it, a complementary tool was used.
اطار (هیکل) الشکل
النوع: خشب | العصر (زمان) اواخر حکومه قاجار
اداة للقیاس حجم الماء لنسبه الی الارض الزراعیه هکذا مع المعرفه عرض هذه الاطار و التعرف علی سرعه التقریبه للماء و حسب الارتفاع الماء الذی انمر (انعبر) من هنا یستطیعون ان یعرفونه قدره هذه البئر لاعطاء الماء لاراضی کما هوا واضح لم یتم وضع العلامات علی هذه الاداة و لدراسه علاماتها کانوا یستخدمون قونیا مدرجه.
*گونیای رقم
جنس: چوب | قدمت: اواخر قاجار
ابزاری مدرج که به در کنار چارچوب رقم و برای خواندن ارتفاع آب استفاده می‌شده.
Water gauging triangle
Material: Wood | Dates back to: Late Qajar period
A calibrated instrument used next to the figure frame to read water levels.
قونیا رقم
النوع: خشب | العصر (زمان) بهلوی الاول
اداه مدرجه کانت یستعملونها لدراسه ارتفاع الماء جنب اطار اشکل
*دستگاه سبوکشی )ساعت آبی(
جنس: فلز | قدمت: پهلوی اول
ابزاری برای سنجش زمانی حق آب‌داران. که از دو جزء تشکیل شده: ظرف بزرگ فلزی (می‌تواند سفالی هم باشد) که پر از آب می‌شده و کاسه‌ای با وزن و حجم معین که در کف آن سوراخی تعبیه شده است. با قرار دادن کاسه روی آب، ظرف کمتر شروع به پر شدن و به عبارتی غرق شدن می‌کند. پرشدن کامل کاسه از آب به معنای پایان یک واحد زمانی قراردادی است که سبو خوانده می‌شود. این زمان در یزد و اطراف برابر ۱۱ دقیقه و در برخی مناطق برابر ۷ دقیقه بوده است. تقسیم آب با این وسیله توسط میراب‌ها و زیردستان آنها که طاقدار خوانده می‌شدند انجام می‌گرفته است.
Water clock
Material: Metal | Dates back to: First Pahlavi period
A tool for timing the rights of water shareholders. Which consists of two components: a large metal (or clay) container which was filled with water and a smaller bowl of a certain weight and volume with a hole in the bottom. By placing the bowl on the water, the bowl will start to fill or in other words, to sink. Complete filling of the bowl with water means the end of a conventional unit of time called “Sebu”. This time in Yazd and its surroundings was equal to 11 minutes and in some areas equal to 7 minutes. Management of water shares was done by men called “Mirabs” and their subordinates, who were called “Taqdaar”.
الات للجره (ساعه مائیه)
النوع: فلز (حدید) | العصر (زمان) بهلوی الاول
اله لحسب وقت (زمان) اعطاء الماء لاراضی، تتشکل الی جزعان، اله وعاء الکبیر حدیدیه او (فخاری) یمتلع من الماء و وعاء لها حجم و وزن معیین فی قاعها فجوا و مع وضع هذه الوعاء علی الماء هذه الوعاء الذی فیه فجوا یمتلع ببطع و نستطیع ان نقول نشاهد غرق هذه الوعاء مع امتلاء هذه الوعاء تحدد نهایت الزمن الذی یستاجره، هذه الزمن فی یزد و اطرفها یعادل 11 دقیقه و فی مناطق اخری یعادل 7 دقایق، هذه اله کانو یستخدمونها الاشخاص الذی کانو یقاسمون الماء للناس (ناظم الاطباء) و الذین کانوا یعملون مع هذه الاشخاص (حارس)
*قلاب دلوگیر
جنس: آهن | قدمت: پهلوی اول
برای در آوردن دلو هنگامی که به زیر آب می‌افتد استفاده می‌شده.
Bucket hook
Material: Metal | Dates back to: FirstPahlavi period
Used to pull the bucket when it falls underwater.
صناره الدلو (السطل)
النوع: حدید | العصر (زمان) بهلوی الاول
کانت تستعمل لاخراج الدلو الذی تحت الماء
*لباس مقنی
جنس: کرباس سفید | قدمت: پهلوی اول
جنس آن معمولا از جنس کرباس سفید بوده و کلاهی ضخیم بهمراه آن استفاده می‌شده )برای جلوگیری از آسیب به سر(
گفته می‌شود رنگ سفید آن علاوه بر اینکه باعث راحت‌تر دیده شدن در تاریکی می‌شده، حکم کفن را برای مقنیان داشته است. تا در صورت رخداد حادثه در قنات، بی‌کفن دفن نشده یاشند. این موضوع از طرفی نشانگر خطرات شغل مقنیان و از طرفی نشانگر دیدگاه آنها به کار، زندگی و مرگ است.
Muqani (Aqueduct digger)’s Costume
Material: Canvas | Dates back to: FirstPahlavi period
It was usually made of white canvas and a thick hat was used with it (to prevent head injuries).
It is said that its white color, in addition to making it easier to be seen in the dark, has served as a shroud for the Muqani. So in case of an accident in the aqueduct, they would not be buried without one. This issue, on the one hand, indicates the dangers of the job and, on the other hand, indicates their views on work, life and death.
ثیاب حفار الجید (البئر)
النوع: کریاس ابیض | العصر (زمان) بهلوی الاول
اعظم نوعه یکون من کریاس ابیض و قبعه سمیک معها (لمنع الاصابه الرأس) یقولون لون الابیض للثیاب لیسهل ان یری حفار الجیدفی الیل و کذلک کان بمثابته الکفن للحفار اثناء حدوث ای شی له فی البئر ان لایدفن بلاکفن. هذه النوع من الاحتمال یعطینا درسان الاولی ان مهنه حفارین خطیره للغایه و الثانیه انهم یرون الاشیاء البعیده فی عملهم مثل الموت و الحیاه.
*دولچه‌ی سقایی
جنس: فلز و چوب | قدمت: پهلوی دوم
وسیله‌ای فلزی، دارای طناب و دستگیره‌ی چوبی بوده که برای پر کردن مشک‌های سقایی از آن استفاده می‌شده.
Bucket
Material: Metal and wood | Dates back to: Second Pahlavi period
The metal device had a wooden rope and handle and was used to fill the waterskins.
دلو للاستسقاء
النوع: فلز (حدید) و خشب | العصر (زمان) بهلوی الثانی
اله فلزیه (حدیدیه) و لها حبل و مقبض خشبی لشحن مسک و لاستعمالها
*مشک
جنس: چرم | قدمت: قاجار
ابزاری چرمی برای حمل و توزیع آب که معمولا توسط سقایان که شغل آنها توزیع آب آشامیدنی میان مردم بوده استفاده می‌شده است
Water skin
Material: Leather | Dates back to: Qajar period
A leather tool for transporting and distributing water, commonly used by the Saqqa, whose job was to distribute drinking water among the people.
مسلک
النوع: جلد | العصر (زمان) قاجار
اله جلدیه کانت الناس یستعملها لحمل و توزیع الماء الشرب و کان یحملها مسئولون الماء
*دلو چرمی
جنس: چرم الاغ | قدمت: پهلوی اول
دهانه‌ی بازی دارد و معمولا برای گل‌کشی از آن استفاده می‌شده. جنس آن به علت نیاز به استحکام فراوان چرم الاغ است.
Leather bucket
Material: Donkey leather | Dates back to: First Pahlavi period
It has a wide opening and was usually used for moving soil. It is made of donkey leather due to the need for high strength.
دلو (سطل) جلدی
النوع: جلد حمار | العصر (زمان) بهلوی الاول
لسبب لدیها فم مفتوح و کبیر اکثر استعمالها کان لجرالطین و لذلک استفاد و من جلد الحمار لانه قوی جدا.
*قرابه‌ی ساده
جنس: شیشه | قدمت: اواخر قاجار
ظرف شیشه‌ای جهت ذخیره‌ی مایعات
Qa.raa.be
Material: Glass | Dates back to: Late Qajarid period
Glass container for storing liquids
قرابه بسیطه
جنس: زجاج | العصر (زمان) اواخر قاجار
حاویه (ظرف) من الزجاج لحفظ مشروبات
*قرع
جنس: شیشه | قدمت: اواخر قاجار
ظرفی دوجداره است و از آن برای نگهداری مایعات خنک استفاده می‌شده. بدین صورت که یخ یا برف را در ظرف داخلی می‌ریخته‌اند )جلوگیری از مخلوط شدن با مایع اصلی و نیز کثیف شدن آن( و در اطراف مایعی را که می‌خواستند خنک شود.
Qar.e
Material: Glass | Dates back to: Late Qajarid period
It is a double-walled container and was used to store cold liquids. By pouring ice or snow into the inner container (preventing it from mixing with the original liquid and getting it dirty (and cooling the liquid around it).
القرع
النوع: زجاج | عصرالاستخدام: اواخرحکومة القاجار
نوعامن الوعاء ذوالطبقه المزدوجه لحفظ مشروبات باردة کانوا یستعملونها على هذه النحویضعون الثلج فی الطبقه الخارجیه مابین الطبقتین لکی یمتنع اخطلاط المشروب الاصلی مع الثلج
*خرچنگ
یکی از آبزیان موجود در قنات‌ها که منشا آن یک معماست. برخی عقیده داند تخم این گونه توسط پرندگان مهاجر به این منطقه آورده شده.
Crab
One of the aquatic creatures in the aqueducts whose origin is still a question. Some believe that the eggs of this species were brought to this area by migratory birds.
السلطعون
نوعامن الحیوانات المائیة فی البئر الذی انوجد یکون هناک غموض وبعض الناس یقولون من المحتمل ایصال بیضه السلطعون حملت مع الطیور الی هناوالی البئر المنطقة
*مشک لاستیکی
جنس: لاستیک
با رواج تولید و استفاده از پلاستیک، این مشک‌ها جای مشک‌های چرمی را گرفت. البته در آن دوران آب لوله‌کشی هم در اکثر شهرها وجود داشت. فلذا استفاده از این مشک‌ها به گستردگی نوع چرمی نبود.
Rubber water container
Material: Rubber
With the advent of plastic production and use, these muskets replaced leather muskets. Of course, tap water was also available in most cities at that time. Therefore, the use of these musks was not as extensive as the leather type.
مسک البلاستیکیة
النوع:بلاستیک
مع إنتاج البلاستیک هذه النوع من المسک تقدمه على المسک الجلدی وبالتأکید فی ذلک العصر کان اکثر المدن لدیهاماءفی الصنابیر والانابیب فلذااستعمال هذه النوع من المسک لن یتسع کمسک الجلدی
*قرابه‌ی بزرگ
جهت نگهداری عرقیجات یا شراب استفاده می‌شده.
Large Qaraabe
Used to store liqueurs or wine.
قرابه کبیره
کان استعمالها لحفظ ارقیات و مشروبات
*چرخ و محور آسیاب
پره‌ها از چوب درخت سنجد یا عناب ساخته شده و با برخورد آب به حرکت در مئ‌آمده است. این چرخ به وسیله‌ی محور انرژی خود را به سنگ آسیاب منتقل می‌کرده که از آن معمولا برای تهیه‌ی آرد از غلات استفاده می‌شده است. محل قرارگیری چرخ آسیاب در مسیر حرکت آب بوده است،
Mill’s wheel and axis
The blades are made of elm or jujube wood and are moved by water. The wheel transferred its energy to the millstone by means of a shaft, which was usually used to make flour from cereals. The location of the mill wheel was in the direction of water movement,
المحوروالعجلات المطحنه
شفرات هذه المطحنه کانت مصنوعة من الخشب شجره العناب و شجرة النبق ومع اصابه الشفرات بلماء کانت تدورالمطحنه وهذه العجله کانت تنقل الطاقة الى الحجر المطحنه بواسطه المحور وهو عادة کانوا یستعملونها لطحن الحبوب والدقیق ومکان ومستوی العجله الطاحونه فی طریق الماء للحرکه
*قپان آهنی
جنس: آهن | قدمت: پهلوی اول
وسیله‌ای برای اندازه‌گیری وزن بر حسب واحد "من". من در مناطق مختلف برابر با اوزان متفاوتی بوده و در یزد معادل ۶ کیلوگرم در نظر گرفته می‌شده است.
Iron Balance Scales
Material: Iron | Dates back to: First Pahlavi peiod
A device for measuring weight in units of "Man". “Man” was equal in different weights in different regions and in Yazd it was considered equal to 6 kg.
کیان حدیدی (مقایس)
النوع: حدید | العصر (زمان): بهلوی الاول
آله لقیاس الوزن با لنسبه الی (من) نسبه المن هی مختلفه فی المناطق الاخری فی یزد یعادل 6 کیلو غرامات کل من.
*چرخ و چاه دوقلو )جفتی(
دارای دو محور بوده که یکی از دیگری کوچکتر است. طناب به محور کوچکتر متصل بوده و کاربر این محور را برای پایین و بالا بردن دلو، سطل یا… می‌چرخانده است، چرا که با توجه به قانون اهرم‌ها نیروی کمتری برای چرخاندن این محور لازم است.
Double waterwheel
It has two axes, one smaller than the other. The rope is attached to a smaller shaft, and the user rotates this shaft to raise and lower the bucket, because according to the law of leverage, less force is required to rotate this shaft.
العجلات و الابارالتوأم
له عجلات و کل عجله اصغر من التالیه و الحبل المتصل علی العجله (المحور) الصغیر و عامل یستدیر هذه العجل لتصعید و تنزیل الدلو (السطل) تبعاً لقوانین الرافعات تحتاج طاقه اقل للدوران و استدارت هذه المحور.
*کَوَل یا گَم
جدار سفالی بیضی‌شکلی است که در طول راهروی قنات نصب می‌شده و دیوار را در برابر ریزش تقویت می‌کرده است.
Kaval (Gam)
The clay wall is an ellipse that was installed along the corridor of the aqueduct and strengthened the wall against falling.
کَوَل (قَم)
جدار فخاریه بیضویة الکشل ینصبونها علی طول ممر البئر لتعزیز جدران البئر لانهیارات احتمالیه.
*سماور ذغالی
جنس: ورشو (نیکل-نقره) | قدمت: پهلوی اول
Coal samovar:
Material: Nickel-Silver | Dates back to: First Pahlavi period
السماور الفحم:
النوع: نیکیل الفضی | العصر: بهلوی الاول
*آفتابه‌ی دست‌ساز
جنس: مس | قدمت: قاجار
Handmade jug:
Material: Copper | Dates back to: Qajarid period
ابریق یدویة الصنع:
النوع: النحاس| العصر: قاجار
* پارچ دست‌ساز
جنس: مس | قدمت: صفویه (حدود 400 سال)
Handmade pitcher:
Material: Copper | Dates back to: Safavid period (400 Y.A.)
جره یدویة الصنع:
النوع: النحاس| العصر: صفویه (400 سنه)
* گلاب‌پاش
جنس: مس | قدمت: قاجار
Rose water sprinkler:
Material: Copper | Dates back to: Qajarid period
حاویه الماء الورد:
النوع: النحاس| العصر: قاجار
*کتری دست‌ساز
جنس: مس | قدمت: قاجار
Handmade kettle:
Material: Copper | Dates back to: Qajarid period
کتری یدویة الصنع:
النوع: النحاس| العصر: قاجار
*انبر آهنگری
جنس: آهن | قدمت: پهلوی اول
Pliers:
Material: Iron | Dates back to: First Pahlavi period
کماشه:
النوع: الحدید | العصر: بهلوی الاول
*لیوان آبخوری:
جنس: سفال لعابدار منقوش | قدمت: قاجار
Mug:
Material: Glazed pottery | Dates back to: Qajarid period
کوب:
النوع: فخار المزجج| العصر: قاجار
*کاسه‌ی سفالی:
جنس: سفال لعابدار منقوش | قدمت: قاجار
Ceramic bowl:
Material: Glazed pottery | Dates back to: Qajarid period
49-وعاء خزف:
النوع: فخار المزجج | العصر: قاجار
*پیاله‌ی بزرگ:
جنس: مس | قدمت: اواخر صفویه
Bowl:
Material: Copper | Dates back to: Late Safavid period
وعاء:
النوع: النحاس | العصر: اواخر الحکومه الصفویه
|
|
